Pigment, ook wel melanine genoemd, is een bruine kleurstof die wordt aangemaakt door pigmentcellen onder invloed van met name zonlicht. Dat gebeurt niet zomaar, het is een beschermingsreactie van de huid.
Pigment beschermt de huid dus tegen de zon. Onder invloed van uv-straling neemt het aantal werkzame pigmentcellen en de aanmaak van pigment (daarom ook) toe. Het zichtbare gevolg: de huid kleurt bruin.
Wist je trouwens dat iedereen, of je nu heel licht of juist donker bent, ongeveer evenveel pigmentcellen heeft per stukje huid?
Zo ontstaan pigmentvlekken
Onder invloed van uv-stralen wordt dus pigment in de huid aangemaakt. Maar bij een verstoring van dit proces hoopt melanine zich op en kunnen vlekken ontstaan. De vlekken kunnen donkerder zijn dan de eigen huidskleur, maar soms ook lichter. Hoewel de zon (dus) een belangrijke oorzaak vormt bij het ontstaan van pigmentvlekken, spelen daarnaast ook aanleg, hormonale veranderingen, medicijnen en het gebruik van irriterende stoffen in cosmetica een rol.
Verschillende soorten pigmentvlekken
Niet alle pigmentvlekken zijn hetzelfde. Een overzicht van de meest voorkomende pigmentstoornissen, en hoe deze ontstaan:
Ouderdomsvlekken
Verreweg de meestvoorkomende pigmentvlekken zijn de zogenaamde ouderdomsvlekken. Deze kunnen trouwens ook al jong verschijnen. De bruine vlekjes ontstaan op plaatsen waar de huid wordt blootgesteld aan de zon, zoals op het voorhoofd en de handen. Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen, maar deze pigmentvlekken zijn over het algemeen goed te behandelen. Als ze niet verbeteren door ‘smeren’ kan je kiezen voor laser- of lichttherapie.
Melasma (zwangerschapsmasker)
Melasma is een vorm van hyperpigmentatie die vooral bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd voorkomt, en dan met name bij de iets donkerdere huid. De aandoening uit zich uit in donkerbruine, vaag omrande en meestal grillig (symmetrisch) gevormde vlekken in het gezicht. De exacte oorzaak is nog onduidelijk, maar uv-schade en aanleg spelen een belangrijke rol, evenals hormonale veranderingen zoals tijdens de zwangerschap.
Melasma zie je nogal eens bij vrouwen die de pil Diane-35 slikken, maar ook andere orale anticonceptiemiddelen kunnen de pigmentverstoringen veroorzaken.
Melasma is een complex probleem en niet zo gemakkelijk te behandelen. Of een behandeling succes heeft, hangt ook in belangrijke mate af van de diepte van de pigmentvlekken. Uit recent onderzoek komt naar voren dat vrouwen met melasma vaak onder invloed van zonlicht meer vrije radicalen produceren en hierdoor huidschade oplopen. Voor deze groep is het extra belangrijk de huid goed te beschermen en ‘te voorzien’ van voldoende antioxidanten.
Post-inflammatoïre hyperpigmentatie (irritatiepigment)
Wist je dat je ook na wondjes, ontstekingen of irritatie ineens een vervelende donkere plek op je huid kunt overhouden? Deze onregelmatig gevormde plekjes ontstaan bijvoorbeeld rond een operatielitteken of na acne. Deze toename van pigment is het gevolg van een ontsteking, die pigmentcellen stimuleert. Ook pigmentvlekken die ontstaan door de combinatie van zonlicht en medicijnen of door bepaalde ingrediënten in huidverzorgingsproducten vallen hieronder. Mensen met een donkere huidskleur hebben vaker last van irritatiepigment dan anderen. Meestal verdwijnen deze vervelende pigmentvlekken vanzelf en ze zijn in tegenstelling tot melasma ook redelijk goed te behandelen. Wat kun je het beste doen (en laten)?
Sproeten
Ook bij sproetjes is sprake van een ophoping van pigment, maar in de regel wat oppervlakkiger. Met sproeten word je niet geboren zoals vaak wordt gedacht; ze ontstaan in de kinderjaren na blootstelling aan de zon. De mate waarin dat gebeurt, is overigens wel genetisch bepaald. Sproeten zie je veelal bij mensen met een licht huidtype, vaak ook bij rood haar. De pigmentplekjes, van geel tot donkerbruin, zitten meestal op de armen en in het gezicht. De sproeten kleuren ook donkerder in de zon.
Zomersproetjes
Er bestaat ook zoiets als zomersproetjes. Deze verschijnen vooral rond de neus, onder invloed van zonnestraling. Maar deze ‘spots’ verdwijnen uiteindelijk ook weer in de wintermaanden.
Hoewel je met sproetjes in het gezicht een van de zeven schoonheden ‘in huis’ hebt, is lang niet iedereen er blij mee. Het wemelt dan ook van de thuisreceptjes online om ze te laten verdwijnen. Lees hier waarom dat meestal geen goed idee is, en wat je beter wél kunt doen om sproetjes wat lichter te maken.